Okresowe zmiany w jajniku

Okresowe zmiany w jajniku i w błonie śluzowej macicy odbywają się. Zmiany okresowe występują tylko w jajniku, a do zmian w błonie śluzowej trzonu nie dochodzi. Zmian okresowych w jajniku nie ma, a sam jajnik:

– a)albo nie ma wyglądu patologicznie zmienionego,

– b)albo wykazuje pewne zmiany anatomopatologiczne.

Podział ten ma jednak również pewne braki, uwzględnia bowiem przede wszystkim etiologię hormonalną zaburzeń miesiączkowania biorąc pod uwagę co najwyżej stany patologiczne samego jajnika. Z tych powodów odpowiedniejszy dla lekarza-praktyka wydaje się podział przypadków prawdziwego zatrzymania (braku) miesiączki na dwa rodzaje, tj. przypadki zatrzymania pierwotnego (amenorrhoea primaria) oraz wtórnego (amenorrhoea secundaria).

Do pierwszej grupy należą te przypadki, w których miesiączka nigdy nie występowała, do drugiej te, w których została zatrzymana po pewnym czasie trwania cyklów miesięcznych. Podział ten obejmuje i przypadki miesiączkowania utajonego, które jest odmianą pierwotnego braku miesiączki, zależnego od zaburzeń rozwojowych (gynalresia).

Przyczyną pierwotnego braku miesiączki mogą być 1) albo zaburzenia rozwojowe macicy i jajników, z których pewna część jest nieuleczalna, 2) albo też czynniki zewnętrzne, które wpływają szkodliwie na rozwój gruczołów płciowych czy macicy.

Do pierwszej grupy należą takie wady rozwojowe, jak brak jajników lub ich niedostateczne wykształcenie, niedokształcenie macicy (macica płodowa, macica szczątkowa), pewne rzadko się trafiające stany wrodzonego wypaczenia cyklu miesięcznego bez podłoża anatomicznego (tzw. białe miesiączkowanie), zarośnięcie przewodu płciowego (gynatresia) oraz zaburzenia w prawidłowym współdziałaniu gruczołów dokrewnych, przede wszystkim jajników, przysadki mózgowej, tarczycy i nadnerczy.

Do drugiej grupy należałoby zaliczyć przypadki braku miesiączki z powodów konstytucyjnych lub przyczyn powodujących opóźnienie się pokwitania, braku jej w stanach wyczerpania, niedokrwistości, złego odżywienia oraz w przebiegu pewnych chorób mających wpływ na cały ustrój lub tylko na narządy rodne.

Brak obu jajników trafia się – obok innych poważnych wad rozwojowych – tylko u płodów niezdolnych do życia. Brak jednego jajnika jest zaburzeniem rzadko spotykanym. Nie zawsze wpływa on na przebieg miesiączki, gdyż gruczoł płciowy po drugiej stronie może działać prawidłowo. Stany poważnego nicdokształcenia jajników, w których nie ma w ich miąższu pęcherzyków Graafa, zdarzają się natomiast-chociaż bardzo rzadko.