JAJNIKI
Wady rozwojowe żeńskich gruczołów płciowych zdarzają się rzadko, i to głównie u płodów niezdolnych do życia. Polegają one albo na zupełnym braku jednego lub obu jajników, albo też na występowaniu jajników nadliczbowych. Brak jednego jajnika jest następstwem niedorozwinięcia się po jednej stronie fałdu moczowo- płciowego, wskutek czego przydatki macicy pozostają niewykształcone, a sama macica rozwija się tylko po jednej stronie (uterus unicornis). Brak obu jajników zdarza się zwykle u płodów pozbawionych także narządów, które powstają z przewodów MiiIIera i pranercza.
Rozpoznanie tych wad rozwojowych jest trudne tym bardziej, że brak jajnika może być następstwem zniszczenia go przez procesy chorobowe i nawet otwarcie jamy brzusznej nie wyjaśnia sprawy.
W ostatnich latach zwrócono jednak uwagę na powstawanie u kobiet z wrodzonym brakiem jajników (aplańa vel agenesis omriorum) zespołu pewnych cech klinicznych, zwanego obecnie zespołem Turnera lub Ałbrighta. Zespół ten polega na karłowatym wzroście, rozlanej gąbczastości kości, niedorozwoju macicy i pochwy, niewykształceniu się gruczołowego utkania sutków, skąpym owłosieniu na sromie i pod pachami i wielu wadach wrodzonych, np. koślawym łokciu (cubiłus mlgus), braku górnych bocznych zębów siecznych i charakterystycznym spłaszczeniu szyi. W moczu stwierdza się wzmożoną ilość gonadotrofin. Czasami u takich kobiet pojawiają się trzeciorzędne cechy płciowe męskie.
Osoby z wrodzonym brakiem jajników trudno nieraz odróżnić od żeńskich karłów, których mały wzrost pozostaje w związku z zaburzeniami czynnościowymi przysadki mózgowej. W odróżnieniu jednak od karłów u kobiet z wrodzonym brakiem jajników w moczu są wydalane duże ilości gonadotrofin, rozwój kośćca nie jest opóźniony (w każdym razie nie w takim stopniu jak w przypadku karłowatości pochodzenia przysadkowego), a leczenie hormonami rujowymi doprowadza u nich do rozwoju uwłosienia na sromie i pod pachami.
Jajniki nadliczbowe są również rzadką wadą rozwojową, której stwierdzenie – możliwe podczas zabiegu operacyjnego wykonanego z innych, rzecz prosta, powodów – ma znaczenie tylko teoretyczne.
